با موضوع مبانی نظری مرتبط با خلاقیت

 

۲-۶-  معنی خلاقیت

استیفن رابینز[۱] خلاقیت رو به معنی توانایی ترکیب اندیشه ها و عقاید تو یه روش منحصر به خود با ایجاد ترتیب بین اونا میگه .(غلام پور، ۱۳۷۵) استین[۲] خلاقیت رو فرایندی می دونن که نتیجه اون یه کار تازه ایه که به وسیله گروهی و تو یه زمان به عنوان چیزی به درد بخور و خوب مقبول واقع می شه. (حسینی، ۱۳۷۸) و رمون[۳] (۱۹۸۹) هم از همین چشم انداز به خلاقیت نگاه میکنه: «خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده ها، نظریه ها،شیا یا اشیا جدید و نو و بازسازی دوباره در علوم و بقیه زمینه هاست که به وسیله کارشناسان به عنوان پدیده ای ابتکاری و از دید علمی، زیباشناسی، فناوری و اجتماعی با ارزش محسوب شه. (حسینی، ۱۳۷۸)

به نظر شهید مطهری” آفرینندگی و خلاقیت یعنی شکستن مرسوما ت معمولی ” دانش آموزان در کلاسای درس باید  دچار شک و دودلی شن . خلاقیت در شک و دودلی متولد میشه .(قاسمی ،۱۳۸۰ )

امروزه بیشتر تعاریف خلاقیت عناصر اصالت (تازگی) و با ارزشی رو شامل میشه یعنی واسه اینکه یه عقیده یا محصول خلاق باشه باید تازه بوده و هم اینکه کاربردی باشه . (دولینگر[۴]،۲۰۰۷  )

آمابیل[۵])۱۹۹۰ )ضمن تأیید تعریف خلاقیت بر مبنای تازگی و تناسب ، ارزش قیدی رو به اون اضافه میکنه. آمابیل عقیده داره در تکمیل دو عنصری که در بیشتر تعریفا اومده یعنی تازگی و تناسب و با ارزشی باید این نکته رو اضافه کرد که علم خلاق از راه کشف انجام میشه نه از راه الگوریتم . امروزه عده خیلی از محققان و کارشناسان عقیده دارن که ما نمی تونیم به افراد و کارای خلاق جدا از اجتماعی که در اون عمل میکنن بپردازیم، چون خلاقیت هیچوقت نتیجه عمل فرد به تنهایی نیس. (حسینی،۱۳۸۱)

 

۲-۷- مراحل روند خلاقیت:

درزمان سالای گذشته کارشناسان و نظریه پردازان واسه روند خلاقیت مراحل مختلفی رو قائل شدن.  نظریه پردازانی مثل اسبورن، والاک، پارسنز، تورنس و … از جمله کسائی بودن که مراحلی رو واسه روند خلاقیت ارائه کردن، از جمله این نظریه پردازان آمابیل ترزاه که روند خلاقیت رو شامل ۵ مرحله میدونه که به توضیح ذیله. (آمابیل ترزا، ۱۹۸۹)

۱- ارائه مسأله[۶]: ارائه مسأله اولین روند مرحله خلاقیته، این مرحله وقتیه که وظیفه فرد تعیین می شه و فرد میدونه که چه کاری باید انجام بده.

۲- آماده کردن[۷]: در این مرحله فرد به فعالیتایی جهت حل کردن مسأله می پردازه ،شخص منابع و اطلاعات لازم رو واسه حل مسأله جمع آوری می کنه.

۳- ایجاد ایده ها یا امکانات[۸]: غالب مردم خلاقیت رو به معنی این مرحله می گیرن. فرد در این مرحله از راه ترکیب و تلقیق منابع موجود ایده های جدید می سازه در این مرحله موضوعی به نام (در پنهون شدگی) مطرح می شه. در پنهون شدگی[۹] معنیش اینه که فرد مسأله رو واسه یه مدت رها می کنه.  رها کردن مسأله موجب سهولت در رسیدن به جنبه های جدیدی از مسأله می شه و این روند در مرحله سوم اتفاق می افته.

۴- اعتباریابی[۱۰]: در این مرحله فرد به آزمون ایده ها و امکانات مختلفی که در مرحله سوم ایجاد شده می پردازه و درستی و صحت اونا رو برآورده می کنه.

۵- آزمایش نتیجه[۱۱]: در این مرحله روند خلاقیت متوقف و یا روند رضایتبخش بوده و به نتیجه رسیده و کار پایان یافته و یا اینکه نتیجه به طور کاملً حصول پیدا نکرده و روند نیاز به بازبینی و اصلاح داره.

آلبرشت عقیده داره خلاقیت پنج مرحله داره این مراحل عبارتند از:

شخص خلاق اول اطلاعات دور و بر خود رو جذب میکنه و به بررسی و جستجوی راه های جور واجور میپردازه. در این هنگام، ذهن فرد خلاق با بهره گرفتن از اطلاعات خام به طور غیر محسوس شروع به کار میکنه و پس از موشکافی و ترکیب اطلاعات ،راه حلی واسه مسأله عرضه میکنه . در مرحله ای که الهام نامیده میشه فرد خلاق احساس میکنه راه حل جالبی پیدا کرده ،پس تلاش میکنه راه حل جدید رو بیازماید . با کمی انعطاف پذیری میشه طرح و ایده رو کاهش و به طرحی کامل و قابل اعتماد تبدیل کرد . شاید هم لازم باشه راه حل بررسی شه . در آخر نوبت به عرضه اندیشه به طوری قابل اجرایه. مراحل خلاقیت یا پذیرش اندیشه کامل می شه. (مشبکی،تیمورنژاد،۱۳۸۰ )

[۱]- S.Robbins

[۲]- Stein

[۳]- Remon

[۴]-Dollinger

[۵]-Amabile

[۶]- Problem Presentation

[۷]- preparation

[۸]- Generation of ideas

[۹]- Incubation

[۱۰]Validation

[۱۱]- Out come Assessment